Title:

Prawa własności filarem rozwoju gospodarczego

Group publication title:

Ekonomia XXI Wieku = Economics of the 21st Century

Title in english:

Property rights as a pillar of economic development

Creator:

Zalesko, Marian

Subject and Keywords:

własność ; prawa własności ; rozwój gospodarczy ; ownership ; property rights ; economic development

Description:

Ekonomia = Economics, 2013, Nr 4 (25), s. 92-102

Abstrakt:

Rozważania na temat własności są jedną z ważniejszych kwestii dyskutowanych w teorii ekonomii. Warto podkreślić, że do połowy XX wieku własność nie była doceniana w głównym nurcie ekonomii. Od lat 60. ubiegłego stulecia teoretycy praw własności (m.in. A. Alchian, H. Demsetz, R. Coase, S. Chenung, L. de Alessi, S. Pejovich, E. Furubotn) zaczęli starać się o to, by kategoria własności zdobyła należne jej miejsce w naukach ekonomicznych. Współcześni ekonomiści, zwłaszcza związani z nurtem ekonomii instytucjonalnej, uważają, że własność (rozumiana w kategoriach praw własności) jest jednym z filarów rozwoju gospodarczego − zagadnienia, które dla ekonomisty nadal stanowi fascynujący obszar badań, przede wszystkim ze względu na swoją złożoność. Przemawiają za tym także ciągle pogłębiające się rozbieżności rozwojowe między różnymi kategoriami społeczeństwa oraz coraz bardziej widoczne kontrasty w rozwoju poszczególnych krajów. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie teoretycznego ujęcia praw własności w ekonomii. Podjęta została również próba ukazania ich wpływu na rozwój gospodarczy. Prawa własności, rozumiane jako społecznie usankcjonowane relacje między ludźmi, które odnoszą się do korzystania z zasobów, mają istotny wpływ na rozwój gospodarczy. Stanowią one jeden z głównych elementów architektury otoczenia instytucjonalnego rozwiniętego państwa. Ich podstawową funkcją jest łagodzenie bądź też eliminowanie napięć pojawiających się na skutek gospodarowania potencjałem ekonomicznym. Konstytucyjnie zagwarantowane prawa własności o wyłącznym, transferowalnym i rezydualnym charakterze ograniczają niepewność gospodarowania poprzez ustanawianie stabilnych struktur dla ludzkich interakcji (przykład krajów wysoko rozwiniętych). W przeciwnym razie, gdy nie została stworzona odpowiednia płaszczyzna do przestrzegania praw własności, mamy do czynienia z trudniejszymi uwarunkowaniami prowadzenia działalności gospodarczej (przykład krajów słabo rozwiniętych). Z perspektywy teorii praw własności gospodarką w najwyższym stopniu rozwiniętą jest ta oparta na własności prywatnej − wyłącznej i w pełni transferowalnej. W gospodarkach z dominacją takiego rodzaju własności występują stosunkowo dobre warunki do najlepszej alokacji zasobów, w relacji do gospodarek z dominacją własności państwowej czy też wspólnej. Warto podkreślić, że na skutek właściwie zdefiniowanych praw własności człowiek może więcej wysiłku poświęcać działalności produkcyjnej, co z kolei przyczynia się do wzrostu dobrobytu społecznego − głównego wskaźnika rozwoju gospodarczego. D. North i R. Thomas, D. Rodrik, D. Acemoğlu, S. Johnson i J. Robinson, J. Aron, H. de Soto w opracowaniach z zakresu rozwoju gospodarczego przekonują o olbrzymiej roli praw własności dla rozwoju poszczególnych państw. Dowodzą, że stabilność praw własności jest kluczem do inwestowania i wprowadzania innowacji przez podmioty gospodarcze. W przekonaniu wymienionych ekonomistów prawa własności, chronione i stale umacniane, stanowią ważną strukturę fundamentów rozwoju gospodarczego − długofalowego procesu przemian zachodzących w poszczególnych gospodarkach

Publisher:

Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu

Place of publication:

Wrocław

Date:

2013

Resource Type:

artykuł

Format:

application/pdf

Language:

pol

Relation:

Ekonomia = Economics, 2013, Nr 4 (25)

Rights:

Wszystkie prawa zastrzeżone (Copyright)

Access Rights:

Dla wszystkich w zakresie dozwolonego użytku

Location:

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu